Żagań jest bardzo starym miastem o bogatej historii, która pozostawiła po sobie mnóstwo ciekawych zabytków. I mimo że dzieje Żagania były równie burzliwe, jak dzieje całej Polski, to na terenie zniszczonego podczas wojen miasta zachowało się wiele pamiątek. Warto je zobaczyć na własne oczy.
Historia Żagania
Obecnie Żagań jest kojarzony przede wszystkim z wojskiem. Przed wiekami jednak było to miasto targowe, stanowiące ważny przystanek handlowy z Niemcami. Żagań jest niezwykle starym miastem o udokumentowanych początkach datowanych na pierwsze dziesięciolecia XII wieku. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że miasto istniało już wcześniej, ale brakuje dokumentów z tamtych czasów, by móc z całą pewnością potwierdzić tę tezę.
W pierwszych wiekach istnienia Żagań zajmował także tereny dzisiejszych wsi. Budowa niewielkiego wtedy miasteczka była zgodna z najnowszym stylem urbanistycznym, którego istotną część stanowił czworoboczny rynek i biegnąca wokół niego siateczka ulic. Tam, gdzie obecnie mieszczą się pozostałości Klasztoru Augustianów, dawniej był książęcy zamek. Typowo dla tamtych czasów wszelkie zabudowania otoczono obwarowaniami. Takie były początki Żagania, miasta, które w kolejnych wiekach rozwijało się w szalonym tempie!
Handel to najlepszy sposób na rozwój, ponieważ angażuje praktycznie każdego mieszkańca, co w Żaganiu z XIII wieku było źródłem imponującego rozrostu. Dobrą passę zaburzyły walki, grabieże i pożary, które miały miejsce w różnych latach wieku XVII i XVIII. W związku z tym miasto trzeba było odbudować niemal całkowicie. A potem nadeszła I i II Wojna Światowa.
Pięknie odbudowany i nadal prężnie rozwijający się Żagań napotkał na wydarzenia, przez które już na zawsze będzie kojarzony z obozami dla jeńców. Pozostałości obozów można dzisiaj swobodnie zwiedzać, czując ulgę, że nie było się w nich w czasach wojen. II Wojna Światowa przyniosła Żaganiowi ogromne zniszczenia, ponieważ na ziemiach miasta toczyło się mnóstwo walk. Aż trudno uwierzyć, że mimo to w mieście zachowało się tak wiele zabytków.
Po wojnie z Żagania wysiedlono ludność niemiecką. Ziemie te zajęli ludzie siłą przesiedleni ze wschodnich stron Polski. To właśnie ci ludzie zajęli się kolejną odbudową miasta, które stało się dla nich nowym domem.
Zabytki w Żaganiu, które warto zobaczyć
Miasta z zabytkową architekturą są w Polsce rzadkością, dlatego nad przyjazdem do Żagania nie warto się zastanawiać. Najlepiej od razu spakować walizkę i przyjechać przynajmniej na weekend. Zielone okolice miasta i piękne pamiątki po minionych wiekach z pewnością zrobią na Was wrażenie!
Rynek w Żaganiu
Żagański Rynek jest najstarszą częścią miasta. Tę obszerną okolicę zaprojektowano w XIII wieku, w późniejszych latach otaczając ją pięknymi kamienicami i Ratuszem. Niestety, ostatnia wojna nie dała temu miejscu szans. Do dzisiaj przetrwało kilkanaście kamienic, co bez wątpienia jest i tak szczęśliwym zrządzeniem losu, bo bardziej prawdopodobne było doszczętne zniszczenie całej okolicy.
Po wojnie nastał w Polsce socjalizm, a ten ustrój nie wpływał korzystnie na architekturę. W związku z tym kilkanaście odratowanych kamienic i dawniej piękny Rynek oszpeciły szare bloki i klocowate budynki. Podobno istnieją plany, by nieco odrestaurować te budowlane koszmarki i chociaż częściowo przywrócić Rynkowi dawną świetność.
Niemniej dla Ratusza i kamienic warto to miejsce zobaczyć. To także dobra baza dla dalszego zwiedzania miasta i robienia przystanków na jedzenie lub picie.
Wieża Bismarcka
Wieża widokowa z początku XIX wieku do dzisiaj stoi w Żaganiu, nieco nadgryziona zębem czasu, ale wciąż imponująca. Wieża ma 20 metrów wysokości i powstała nie przypadkiem. To budowla na cześć Ottona von Bismarcka — niemieckiego kanclerza. Pomysłodawcami projektu byli ówcześni radcy stanu, natomiast na realizację przedsięwzięcia składali się mieszkańcy Żagania i okolic.
W tamtych czasach na parterze wieży mieściła się sala w całości poświęcona działalności Bismarcka. Była to swego rodzaju sala pochwalna, która nie zachowała się do dzisiaj. Obecnie wieża jest nieużywana. Ostatni remont miał miejsce w 2002 roku, dzięki czemu pamiątkowy budynek nie stoi zapomniany i nie niszczeje. Być może w swoim czasie pojawi się nowy pomysł na zagospodarowanie tego miejsca.
Zespół Szpitalny św. Doroty
Jeśli chcecie zobaczyć budynek, który zrobi na Was wrażenie, to udajcie się na ulicę Żelazną w Żaganiu. Tak zwany Zespół Szpitalny św. Doroty to cały teren dawnego szpitala wraz z kościołem, kaplicą, dawnym pensjonatem i Domkiem Dzwonnika. Całości dopełnia przepiękny ogród. Za projekt i inwestycję odpowiada Dorota Talleyrand-Périgord – księżna z Żagania. Warto napomknąć, że była to niezwykle mądra kobieta, która pałała zamiłowaniem do kultury i sztuki. Była również filantropką, dla której dobro zwykłych obywateli było równie ważne, co jej własne. To właśnie jej zawdzięczamy przepiękny kompleks szpitalny, który dzisiaj pełni inne funkcje.
Budynek szpitala odnowiono zupełnie niedawno. Obecnie mieści się w nim szkoła muzyczna. Zabytkowe wnętrza obiektu są dość trudno dostępne ze względu na to, że obiekt jest stale użytkowany, a ochroniarze niechętnie wpuszczają ciekawskich turystów do środka. Trzeba się więc liczyć z tym, że zwiedzanie obiektu będzie nieco ograniczone. Kompleks robi jednak niesamowite wrażenie i warto go zobaczyć, choćby tylko z zewnątrz.
Budynki prezentują styl neogotycki, a wnętrza projektowała ponoć sama księżna Dorota. Z kolei za projekt budynków odpowiadał nadworny architekt Leonhard Dorst von Schatzberg, który, trzeba to przyznać, wykonał kawał dobrej roboty. Szkoda, że obecnie nie buduje się już z takim rozmachem i dbałością o detale!
Wieża widokowa dawnego Kościoła Ewangelickiego
Wieża widokowa będąca pozostałością po dawnym Kościele Ewangelickim to kolejny ciekawy obiekt w Żaganiu. Niestety, świątynię rozebrano w latach 60. ubiegłego wieku, pozostawiając na szczęście przynajmniej wieżę, która obecnie jest jedną z głównych atrakcji turystycznych miasta.
Nieistniejący już kościół powstał w pierwszych latach XVIII wieku, z kolei wieżę widokową dobudowano dopiero w połowie wieku XIX. I tutaj ponownie pojawia się postać Doroty Talleyrand-Périgord, ponieważ to ona zleciła zaprojektowanie i realizację 84-metrowej wieży wraz z iglicą. Tym sposobem uświetniła nie tylko kościół, ale i całe miasto. Ceglana wieża jest otwarta dla zwiedzających. Z góry rozciąga się wspaniała panorama na Żagań. Nie możecie tego przegapić!
Co do samej wysokości wieży, są pewne wątpliwości. Początkowo miała ona mieć 84 metry, jednak w innych źródłach mówi się o 78 metrach wysokości. Trudno więc z całą pewnością określić, jaką wysokość ma wieża obecnie. Wiadomo tyle, że jest naprawdę wysoko i ciekawie, dlatego nie warto się nawet zastanawiać, tylko od razu maszerować na ulicę Mickiewicza, by zobaczyć tę zabytkową atrakcję!
Jeśli chodzi o wyposażenie wieży i dawnego kościoła, do dzisiaj zachowało się niewiele, jednak te fantastyczne pamiątki także można oglądać w wieży w postaci interesujących ekspozycji urozmaicających wspinaczkę na najwyższy poziom wieży. Ciekawostkę stanowi nie tylko szczyt wieży, ale również jej podziemie. Pod wieżą znajduje się zabytkowa krypta, w której pochowano protestanckich członków książęcej rodziny. To niesamowita pamiątka pochodząca aż z 1846 roku!
Żagań słynie także z trzech swoich najbardziej znanych zabytków, o których pisaliśmy tutaj: https://zaganinfo.pl/najwieksze-atrakcje-zagania/. Nie będziemy się więc powtarzać, a Was zapraszamy do uzupełnienia swojej wiedzy o zabytkach Żagania również o tę krótką część.
Zabytki sakralne Żagania
W Żaganiu możemy zobaczyć naprawdę wiele zabytków sakralnych. Warto zobaczyć przynajmniej kilka z nich. Aby ułatwić Wam wybór najciekawszych miejsc prezentujących sztukę sakralną, przygotowaliśmy poniższą listę. Dowiedzcie się, co ciekawego kryją w sobie żagańskie świątynie!
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Jeżeli chcecie zobaczyć coś naprawdę starego, ceglane mury kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Żaganiu to rzecz, którą musicie dotknąć i zobaczyć na własne oczy. Wyobraźcie sobie, że świątynia powstała w 1183 roku, czyli ponad 800 lat temu. Oczywiście budowla była wielokrotnie przebudowywana i odnawiana, ale ostatni poważny remont miał miejsce w 1515 roku, a więc w czasach, gdy inne kościoły nie były jeszcze nawet w planach!
Imponujący wiek świątyni widać po jej zewnętrznej fasadzie. Kościół kryje także mnóstwo ciekawych niespodzianek w swoim wnętrzu, między innymi pochodzący z XVI wieku ołtarz Świętej Trójcy. Dreszczyk emocji wzbudza także sarkofag, czyli ozdobna, imponująca trumna, w której pochowano księcia Henryka IV Wiernego.
Warto udać się do tego kościoła w momencie, gdy nie odbywa się żadna msza. Wtedy bez skrępowania będzie można zwiedzić każdy zakamarek kościoła, łącznie ze znajdującą się na piętrze ekspozycją muzealną. Naprawdę warto zobaczyć to wszystko, nawet jeśli uważacie się za osoby nie do końca zainteresowane zabytkami sakralnymi. Te pamiątki Was nie rozczarują! Zwiedzający zachwalają zwłaszcza bibliotekę.
Przestronne wnętrza świątyni warto zwiedzać z przewodnikiem, ponieważ wtedy nie umknie nam żaden szczegół, a zwiedzanie będzie jeszcze ciekawsze. Informacje o aktualnych godzinach zwiedzania znajdziecie na oficjalnej stronie parafii.
Kościół pw. Świętego Ducha
Klimatyczny kościółek należący do parafii kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny opisanego w akapicie wyżej. Tutaj również mamy do czynienia ze starą budowlą, ale w nieco innym stylu. Świątynia ma ciekawą historię, nad którą warto się pochylić. Obecny kościół to nieco odświeżona wersja późnobarokowej świątyni, odbudowanej w 1702 roku. Pochodzący z XIII wieku kościół całkowicie zniszczono w czasie walk wyczerpującej wojny trzydziestoletniej.
Kościół pw. Świętego Ducha zlokalizowany przy ulicy Armii Krajowej zachował imponujące barokowe wnętrze. Zachował się między innymi ołtarz, ambona, ołtarze boczne i wspaniałe malowidła nawowe. Kościół ma również ciekawy kształt i zdecydowanie wyróżnia się na tle gotyckich lub neogotyckich budowli, które znamy powszechnie. Jedynym problemem jest kwestia zwiedzania. Warto wcześniej zadzwonić i uprzedzić duchownych o chęci wizyty. Otrzymamy wtedy godziny, w których wnętrze kościoła można zobaczyć bez przeszkód.
Pomniki i ciekawostki historyczne z Żagania
W Żaganiu możemy spotkać także mnóstwo ciekawostek, czyli historycznych akcentów, których zobaczenie zajmie nam najwyżej kilka minut. Warto je zobaczyć podczas przemieszczania się między atrakcjami miasta.
Pomnik Keplera
Johannes Kepler to postać bardzo znana, a w Żaganiu wręcz nie ma osoby, która by o niemieckim astronomie nie słyszała. Słynny uczony spędził w Żaganiu ostatnie 2 lata swojego życia. Miasto nastrajało go do pracy, dzięki czemu w tym stosunkowo krótkim czasie zdołał ukończyć istotne dzieło, które wydano dopiero po jego śmierci. Keplera uznaje się za pierwszego na świecie autora powieści science fiction, a co najlepsze, stworzoną i wydaną właśnie w Żaganiu.
Sam pomnik Johannesa Keplera stanął w Żaganiu dopiero w 2009 roku. Obiekt znajduje się przy ulicy Warszawskiej, rzut beretem od żagańskiego Rynku. Nie zajmie Wam więc dużo czasu, by w to miejsce dotrzeć i popatrzeć sobie na dostojną postać astronoma, matematyka i w gruncie rzeczy bardzo mądrego człowieka.
Życie uczonego może stać się świetną inspiracją dla każdego. Bo Kepler wbrew pozorom nie spędzał życia w książkach i na beztroskim obserwowaniu nieba. Uczony miał nieustanne kłopoty finansowe, bo jego prace nie przynosiły przecież dochodu, a poszukiwania bogatych protektorów nie były łatwe. Mimo to uczony się nie poddawał i starał się, by jego życie było pełne ciekawych dokonań. Kiedy astronom zmarł, jego działalność została dodatkowo wypromowana przez innych żagańskich uczonych. Tutaj ponownie musimy wspomnieć o postaci księżnej Doroty, bo to między innymi dzięki niej pamięć o Johannesie Keplerze jest w Żaganiu tak żywa.
Obecnie, wiele dziesięcioleci później, Kepler wciąż jest swego rodzaju barwnym symbolem Żagania. Akcenty nawiązujące do działalności uczonego są widoczne w wielu miejscach, między innymi na Rynku, parku miejskim, kościele. Jesteśmy ciekawi, czy będziecie w stanie odkryć je wszystkie!
Mury miejskie Żagania
Na początku wpisu wspomnieliśmy, że gdy Żagań zaczął się konkretnie rozwijać, dookoła zabudować wzniesiono mury obronne. Obwarowania początkowo były drewniane, a w XIV wieku zamieniono je na praktyczniejszy i bezpieczniejszy mur. Jak to często bywa, czas nie był dla murów miejskich łaskawy. Nie dbano o nie, a w późniejszych wiekach zaczęto powoli rozbierać mury, które nie miały już praktycznego zastosowania.
Na szczęście trochę pozostałości starych murów obronnych zostało z nami do dzisiaj. To ciekawe uzupełnienie współczesnego krajobrazu miasta. Mury nie umkną Waszej uwadze między innymi podczas spacerów ulicami: Wałowej, Gimnazjalnej, czy Sobieskiego.
Zabytkowe kamienice w Żaganiu
Kolejnym ciekawym akcentem w Żaganiu są stare kamienice. Niestety nie można ich zwiedzać w środku, gdyż znajdują się tam prywatne mieszkania. Malownicze kamieniczki to jedyna pozostałość po dawnej zabudowie Rynku, o czym także wspominaliśmy na początku wpisu. Co ciekawe, w przestrzeni miejskiej znajduje się więcej pięknych budynków. Niektóre z kamienic rozrzuconych po mieście wymagają odnowienia, co z pewnością stanie się w najbliższych latach. Ludzie na szczęście zaczęli doceniać piękno starych budynków, dlatego, zamiast je niszczyć, starają się przeprowadzić odnowę, maksymalnie eksponującą piękno budynków.
Najwięcej emocji wzbudzają rynkowe, renesansowe kamienice z XVII wieku. To pozostałość tym cenniejsza, że pochodząca z niemal doszczętnie zniszczonego podczas II Wojny Światowej terenu. Obecnie kamieniczki można podziwiać z zewnątrz, a w niektórych można zatrzymać się na kawę i deser lub na smaczny obiad.
Zabytki powiatu żagańskiego
Wiele niesamowitych zabytków kryją w sobie również pobliskie miejscowości, wszystkie znajdujące się w powiecie żagańskim. Jeśli zatrzymacie się w Żaganiu, macie stamtąd świetną bazę wypadową do oddalonych o kilkanaście kilometrów wsi i miast, w których także jest co zobaczyć. Podpowiadamy, które zabytki powiatu żagańskiego szczególnie warto zobaczyć.
Wieża Rycerska w Witkowie
Jeśli jesteście ciekawi, jak dawniej wyglądała w pełni ufortyfikowana siedziba rycerska, pozostałości zamku w Witkowie pozwolą Wam sobie to doskonale wyobrazić. To przykład świetnie zachowanej średniowiecznej budowli, pochodzącej z XIV wieku! Wieża rycerska jest częścią małego mieszkalnego zamku i stanowiła strefę obronno-mieszkalną. Obiekt miał również własną fosę, podjazd, baszty, wał i mur obronny. To wszystko możemy podziwiać również dzisiaj, chociaż bez zachowanego wyposażenia.
Zamek jest udostępniony do zwiedzanie od strony zewnętrznej i wewnętrznej. To świetna okazja, by na własne oczy zobaczyć, jak to jest spacerować po przestronnych zamkowych wnętrzach, chronionych solidnym murem i fosą. Wieża Rycerska w Witkowie to jeden z najbardziej fascynujących zabytków, a z racji tego, że znajduje się w małej miejscowości, spokojnie można trafić na moment, w którym będziemy mieć wspaniały budynek praktycznie tylko dla siebie.
Dlaczego ten konkretny zamek ma stosunkowo niewielki rozmiar? Ponieważ powstał jako prywatny dom dla rodziny rycerskiej. W czasach średniowiecza na tego typu obwarowane, murowane rezydencje mogli sobie pozwolić oczywiście tylko najbogatsi. A że czasy były niespokojne, rycerze starali się chronić swoje majątki przed złodziejami i najeźdźcami. Zamkowy styl pozwalał na idealną obronę, a przy okazji pokazywał wysoki status majątkowy właściciela. Według dostępnych dokumentów historycznych przez wiele lat właścicielami zamku był szlachecki ród Warnsdorfów.
Pałacowe ruiny w Jeleninie
Dawniej Jelenin dzielił się na Jelenin Górny i Dolny. W związku z tym w obu częściach wsi znajdują się pałace. Niestety, są to ruiny, z pewnością atrakcyjnych niegdyś budowli. Niemniej warto zobaczyć także to, co zostało. Jeśli macie za sobą zwiedzanie innych zabytków Żagania, z łatwością wyobrazicie sobie wygląd pałaców sprzed bezlitosnych ugryzień zęba czasu.
Z dwóch zrujnowanych obiektów zdecydowanie ciekawszym jest ten znajdujący się w centralnej części wsi, w dawnym Jeleninie Górnym. Tutaj pałac z zewnątrz wygląda jeszcze całkiem nieźle, chociaż nie da się ukryć, że zarówno budynek, jak i ogród wokół niego, to pamiątki mocno zaniedbane. Przez długi czas obie XVIII budowle należały do Państwa, jednak krążą plotki, że pałac w lepszym stanie jest obecnie własnością prywatną. Może doczekamy czasów, kiedy ten piękny zabytek jeszcze pokaże piękno w całej krasie.
Kościół fil. pw. św. Jerzego w Gorzupi Dolnej
Imponujący średniowieczny kościół św. Jerzego w miejscowości Gorzupia Dolna to kolejny, bardzo ciekawy zabytek powiatu żagańskiego. Świątynie z reguły mają w sobie coś przyciągającego, bez względu na to, czy są urządzone z przepychem, czy skromnie. Ten kościół wygląda jednak jak żywcem wyjęty ze średniowiecza. Dlatego trzeba go zobaczyć!
Noclegi w Żaganiu i okolicy
Urlop w Żaganiu ma mnóstwo zalet, a tą, którą na pewno docenicie, są tanie noclegi. Nie da się ukryć, że inflacja daje Polakom po kieszeni. Jeśli martwisz się, że urlop nad morzem zrujnuje Twój budżet, w tym roku wybierz coś zgoła innego. W samym centrum Żagania za nocleg zapłacimy maksymalnie 80 zł za dwie osoby. W pobliskich miejscowościach wygodne pokoje można dostać nawet o połowę taniej. Ze względu na to, że ilość hosteli i domków noclegowych jest ograniczona, nocleg warto rezerwować z pewnym wyprzedzeniem.
Żagań jest bez wątpienia jednym z najciekawszych miast w południowo-zachodniej Polsce. To obowiązkowy cel podróży dla wszystkich miłośników zamków, historii, a także dobrej zabawy. W tym wpisie skupiliśmy się na zabytkach, jednak Żagań to także miasto pełne współczesnych rozrywek. Nie będziecie się tutaj nudzić!
